Πολυκυστικές ωοθήκες: πως να αναγνωρίσετε την ύπαρξή τους αλλά και να αντιμετωπίσετε τα συμπτώματα και τις επιπλοκές τους

Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ) είναι η συχνότερη ορμονική δυσλειτουργία της σύγχρονης γυναίκας. Υπολογίζεται ότι περίπου 1 στις 15 Ελληνίδες μεταξύ 20-40 ετών έχει σύνδρομο, ενώ 1 στις 3 γυναίκες εμφανίζει τουλάχιστον ένα από τα συμπτώματα που παραπέμπουν σε αυτό.

Τα νεότερα δεδομένα γύρω από τη αινιγματική αυτή δυσλειτουργία, το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, οδηγούν όλο και περισσότερες γυναίκες στην αναζήτηση ιατρικής συμβουλής και καθοδήγησης. Στην Ελλάδα, η πιθανότητα εμφάνισης του προβλήματος υπολογίζεται περίπου στο 7% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας.  Πέρα όμως από τις ανεπιθύμητες αλλαγές που μπορεί να προκαλεί στην εμφάνιση (αυξημένη τριχοφυΐα, αυξημένο βάρος, ακμή), στην ορμονική λειτουργία (καθυστέρηση ή απώλεια περιόδου) και στη γονιμότητα της γυναίκας (δυσκολία επίτευξης εγκυμοσύνης), είναι αποδεδειγμένο πως μπορεί επίσης να σχετίζεται με προβλήματα υγείας στο απώτερο μέλλον. Στόχος της όποιας θεραπείας προτείνει ο γιατρός, είναι να λάβει υπόψη του όχι μόνο την προσωρινή ρύθμιση της ορμονικής ανισορροπίας που προκαλείται από το ΣΠΩ, αλλά και την εφαρμογή ενός μακροπρόθεσμου προγράμματος  παρακολούθησης, πρόληψης  και έγκαιρης διάγνωσης των πιο σοβαρών και σε βάθος χρόνου επιπλοκών που απορρέουν από αυτό.

Η διάγνωση

Η διάγνωση του συνδρόμου ξεκινά με τη λήψη ενός λεπτομερούς ατομικού και οικογενειακού ιστορικού και συνεχίζεται με τη κλινική εξέταση. Αναζητούνται ανωμαλίες στον κύκλο της γυναίκας, οι οποίες συνήθως ξεκινούν από την εφηβεία, με συχνότερη την εμφάνιση της  «περιόδου» ανά αραιά και άστατα χρονικά διαστήματα, ενώ θα πρέπει να συνυπάρχουν δύο από τρεις παράγοντες που ακολουθούν:

  1. Ολίγο -ή ανωοθυλακιορρηξία
  2. Κλινικά ή/και βιοχημικά σημεία υπερανδρογοναιμίας
  3. Πολυκυστικές ωοθήκες στο υπερηχογράφημα, με αποκλεισμό άλλων αιτιών.

Τα κλασικά ενοχλήματα του συνδρόμου είναι η καθυστέρηση ή η παντελής έλλειψη περιόδου, η αυξημένη τριχοφυΐα, η ακμή, η αύξηση βάρους ή η δυσκολία απώλειας βάρους και τα προβλήματα γονιμότητας. Κάποιες γυναίκες θα διαπιστώσουν ότι έχουν πολυκυστικές ωοθήκες ύστερα από το υπερηχογράφημα γεννητικών οργάνων που έκαναν με αφορμή κάποια άλλη ιατρική ένδειξη. Άλλες ίσως έχουν παρατηρήσει πως αισθάνονται περίεργα μετά την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών, γεγονός που οι ίδιες αποδίδουν σε μικρές υπογλυκαιμίες. Δεν είναι καθόλου σπάνιο κάποια γυναίκα να παραπονιέται για σύνδρομο των προαναφερθέντων συμπτωμάτων. Από την άλλη, δε σημαίνει ότι όλες οι γυναίκες με τα παραπάνω ενοχλήματα έχουν ΣΠΩ. Ορισμένες με καθυστέρηση στην περίοδο μπορεί να υποφέρουν από κάποια άλλη ορμονική πάθηση. Η ακμή και η αυξημένη τριχοφυΐα, μπορεί να μην έχουν απόλυτα ορμονικό υπόβαθρο, ενώ οι αλλαγές στο σωματικό βάρος ίσως οφείλονται αποκλειστικά σε κακές διατροφικές συνήθειες. Τέλος, ενώ περίπου 1 στις 4 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας έχει εικόνα πολυκυστικών ωοθηκών στο κολπικό υπερηχογράφημα, μόνο κάποιες από αυτές έχουν ορμονικό profile που παραπέμπει στο ΣΠΩ.

Τα νέα δεδομένα

Η πρόσφατη συνειδητοποίηση ότι η ορμονική δυσλειτουργία του ΣΠΩ σχετίζεται άμεσα με διαταραχές της ινσουλίνης (ουσία που ρυθμίζει με ακρίβεια την κατανάλωση σακχάρου στο σώμα μας), έφερε δραστικές αλλαγές στον τρόπο αντιμετώπισης και διαχείρισης της γυναίκας η οποία έχει διαγνωστεί με πολυκυστικές ωοθήκες. Είναι πλέον γνωστό ότι περίπου το 40% των γυναικών με ΣΠΩ θα αναπτύξει ήπια αυξημένο σάκχαρο ή σακχαρώδη διαβήτη μετά τα 40 χρόνια της. Επίσης, η αντίσταση στην ινσουλίνη, με την πάροδο των ετών, μπορεί να οδηγήσει σε πλήθος μεταβολικών αλλαγών στο σώμα της γυναίκας, όπως:

  • αυξημένη «κακή» χοληστερίνη
  • ελαττωμένη «καλή» χοληστερίνη
  • αυξημένη αρτηριακή πίεση
  • προδιάθεση για καρδιακά ή άλλου  τύπου αγγειακά επεισόδια.

Επιπλέον, είναι αποδεκτό πως οι γυναίκες με μεγάλη καθυστέρηση ή έλλειψη περιόδου λόγω ΣΠΩ, μπορεί να κινδυνεύουν από υπερπλασία (αυξημένο πάχος) του ενδομητρίου ή ακόμα και από καρκίνο της μήτρας. Τέλος, έχει βρεθεί πως η άπνοια κατά τη διάρκεια του ύπνου, είναι συχνότερη σε γυναίκες με ΣΠΩ  – ιδιαίτερα στις υπέρβαρες -, και εξηγεί ίσως την εύκολη κόπωση, την κακοδιαθεσία και τους πρωινούς πονοκεφάλους για τους οποίους παραπονιούνται πολλές από αυτές.

Η αντιμετώπιση

Το πρώτο βήμα στην αξιολόγηση μιας γυναίκας με συμπτώματα που παραπέμπουν στο σύνδρομο, είναι έγκυρη διάγνωση. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ΣΠΩ αποτελεί σε γενικές γραμμές χρόνια κατάσταση με πολλές προεκτάσεις, αλλά και με πιθανές απώτερες επιπλοκές, είναι σημαντικό η γυναίκα να γνωρίζει με βεβαιότητα ότι το έχει. Αυτό, δεν είναι πάντα δεδομένο, αφού:

  • Δεν εμφανίζουν όλες οι γυναίκες τα τυπικά συμπτώματα στον ίδιο βαθμό και συχνότητα. Ακόμα και μεταξύ ιατρών υπάρχει συχνά σύγχυση σχετικά με τα ακριβή κριτήρια που πρέπει να πληροί κάποια γυναίκα ώστε να θεωρηθεί ότι έχει ΣΠΩ.
  • Το συχνό υπερηχογραφικό εύρημα των πολυκυστικών ωοθηκών σε γυναίκες που, κατά τα άλλα, δεν έχουν εμφανές πρόβλημα, οδηγεί συχνά σε λαθεμένη διάγνωση ΣΠΩ.
  • Ορισμένες γυναίκες μπορεί να βρεθεί ότι έχουν ΣΠΩ στην πιο ήπια μορφή του, μόνο ύστερα από αναλυτικό έλεγχο και εξετάσεις.
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΑΖΙ ΜΑΣ